ปีนี้แม่อายุย่างเข้า 83 เป็นคนแก่ที่หมอเคยบอกว่าสุขภาพดีกว่าคนแก่วัยเดียวกัน แม่กินมังสวิรัติมานานกว่า 30 ปี เป็นคนมีวินัยในตัวเอง เคร่งครัดในเรื่องการกินการอยู่ แม่จึงดูแข็งแรงที่สุดในบรรดาป้าน้า พี่น้องที่ยังเหลือกันอยู่เพียงสองสามคน
แม่เล่าว่าตอนที่ฉันเป็นเด็กเล็ก ๆ ฉันติดแม่มาก แม่เคยป่วยเป็นโรคหัวใจ ต้องนอนรักษาตัวนานนับเดือน ฉันซึ่งอายุราว 3-4 ขวบ น่าจะกำลังซน กลับไม่ยอมไปเที่ยวเล่นที่ไหน ได้แต่นอนอยู่ข้าง ๆ แม่ แม้ญาติพี่น้องจะพากันหลอกล่อด้วยขนม หรือบอกว่าจะพาไปเที่ยวที่โน่นที่นี่ ผิดกับน้องชายที่ฉลาดกว่า จึงได้กินขนม ได้ไปเที่ยวอยู่บ่อย ๆ
พ้นช่วงวัยเด็กเข้าสู่วัยรุ่น พวกเราก็จะเลิกติดแม่ ต่างคนต่างมีโลกส่วนตัวของตัวเอง และไม่สนใจโลกของคนอื่น รวมทั้งแม่ของเราด้วย เวลาในช่วงนี้ยาวนานไปจนถึงช่วงกลางคน ซึ่งเราเริ่มมีครอบครัว มีความวุ่นวายอยู่กับลูกเต้าและการงานของตัวเอง จนเหน็ดเหนื่อยเกินกว่าจะเหลียวหลังแลหน้าไปที่ไหน
กลับมาคิดถึงแม่อีกครั้งก็เมื่อลูกเริ่มโตจนไม่ติดเรา แม่เริ่มแก่และเราก็ล่วงเข้ากลางคนตอนปลายเข้าไปแล้ว ชีวิตคนสองรุ่นจึงเริ่มหวนกลับมาพบกันอีกครั้งหนึ่ง
บุญของเราที่แม่ยังอยู่ ยังแข็งแรง สุขภาพดี สติสัมปชัญญะสมบูรณ์ และที่สำคัญแม่เป็นคนแก่อารมณ์ดี ที่ใครก็อยากให้ไปอยู่ด้วย ผิดกับคนแก่ของบางบ้านที่เคยได้ยินได้ฟังมา จนลูกหลานไม่อยากให้อยู่ด้วย ทั้งที่อาจเริ่มต้นด้วยความรู้สึกดี ๆ มาก่อน
แม่เห็นฉันชอบทำการ์ดดอกไม้แห้ง แม่จึงอาสามาช่วยเก็บช่วยอัดดอกไม้ เริ่มจากดอกไม้ธรรมดา ๆพื้น ๆ ไม่กี่ดอก ไม่กี่ชนิด อย่างดอกเข็ม ดอกกุหลาบ กลายมาเป็นพันเป็นหมื่นดอก หลากหลายนานาพันธุ์ เวลาของคนแก่นั้นยาวนานกว่าใคร ถ้าไม่มีอะไรให้ทำก็จะมีแต่ความเหี่ยวเฉา แม่สนุกกับงานนี้ มันเป็นงานที่เข้ากับนิสัยของแม่ ที่เป็นคนละเอียดลออ ถี่ถ้วน ทำอะไรต้องทำให้ดี เป็นระเบียบเรียบร้อย แม้แม่จะเคยบอกว่าสมัยสาว ๆ แม่เป็นคนใจร้อน โมโหร้าย - เราก็รู้ว่าแม่เป็นคนขี้โมโห แต่พอแก่ตัวก็ผ่อนคลายลงตามวัย งานอัดดอกไม้น่าจะมีส่วนช่วยย้อมจิตใจให้เยือกเย็นลง แต่ก็ยังมีบ้างบางวัน ที่แม่หลุดอาการโมโหร้ายออกมาให้เห็น เมื่อทำงานบางอย่างผิดพลาด หรือบางวันที่อ่อนล้าเกินไป
เอาเป็นว่าตอนนี้แม่มีงานอัดดอกไม้เป็นหลักในชีวิตแล้ว ไม่ว่าจะไปอยู่ที่ไหน บ้านใคร สายตาของแม่จะมองหาแต่ดอกไม้ที่จะเอามาอัด
จากดอกไม้พื้น ๆ แม่ก็เริ่มแสวงหาความงามแบบแปลก ๆ ใหม่ ๆ จากดอกไม้ที่คนอื่น ๆ มองข้าม เช่นดอกหญ้าทั้งหลาย บางดอกสวยงามแต่เล็กมาก ดอกย่อยเล็ก ๆ ของพวงดอกอูน อโศก บุหงาส่าหรี ปีบ มะเขือพวง ยอดอ่อนฟ้าทะลายโจร ดอกจิ๋วกลีบบางของโมก หรือแม้แต่ดอกใหญ่ ๆ อย่างชวนชม บานบุรี กล้วยไม้ จำปี ดอกจิก แม่ก็จับมาอัดไว้หมด ถือเป็นงานทดลองที่บางครั้งก็ให้ความชื่นใจเกินคาด แม่ตื่นเต้นกับผลงานการอัดของตัวเอง ทั้งสีสันและรูปทรง แม่มีข้อมูลเรื่องฤดูกาล ลมฟ้าอากาศ ที่มีผลต่อการอัดดอกไม้ของแม่ จนสรุปได้ว่าไม่ควรอัดดอกไม้ในหน้าฝน หน้าหนาวเป็นฤดูที่ดีที่สุด เพราะอากาศแห้ง สีจะอยู่คงทน
ดอกไม้ที่อัดแล้วแม่จะเก็บรวบรวมใส่ซองกระดาษไว้จนมากพอ ก็จะส่งไปรษณีย์มาให้ฉัน ครั้งหนึ่งฉันเคยบอกแม่ว่าไม่ต้องอัดแล้ว เพราะลูกค้าที่เคยสั่งงานประเภทนี้หยุดสั่งของจากเราแล้ว แม่มีอาการเคว้งคว้างขึ้นมาทันใด น้องสาวผู้ชาญฉลาดมองเห็นเหตุการณ์จึงรีบพูดขึ้นว่า ไม่เป็นไรนี่ ลูกค้ารายนี้ไม่สั่ง ก็อาจจะมีรายอื่นมาสั่ง ถ้ารอให้มีคนสั่งแล้วค่อยทำก็จะไม่ทันการณ์ เราทำเก็บไว้ก็ไม่เสียหาย เหตุผลของน้องสาวทำให้แม่ใจชื้น หน้าชื่น และกลับมาทำหน้าที่อัดดอกไม้ให้ลูกสาวต่อไป
สมัยที่ยังแข็งแรงกว่านี้ ช่วงสาย ๆ แม่ชอบไปเดินท่อม ๆ อยู่ในสวน เลือกตัดดอกไม้ช่อนั้น ช่อนี้ ใช้วิจารณญานของแม่ ที่เกิดจากการสั่งสมสายตาชมชื่นดอกไม้ในสวนมานานวัน
แม่บอกว่าอัญชันต้องไปเก็บแต่เช้าตรู่ ก่อนพระอาทิตย์ขึ้น ไม่งั้นจะไม่ได้กลีบเล็ก ๆ ที่เหมาะกับการทำการ์ด ถ้าสายดอกจะบาน กลีบจะใหญ่เกินไป ไม่สวย ชุดไหนที่แม่อัดได้สวย แม่จะเขียนบอกไว้หน้าซองด้วยลายมือตัวโต ๆ ที่พวกเราคุ้นเคย เช่นกัน ชุดไหนไม่สวยแม่ก็จะเขียนบอก อาจมีเหตุผลบอกไว้ เหตุผลของบางซองเราเห็นแล้วก็ต้องอมยิ้ม เช่นบอกว่า " อาม่าเป็นคนอัด อัดไม่เป็นเลยไม่สวย"
อาม่าเป็นคนแก่ข้างบ้าน อายุรุ่นราวคราวเดียวกับแม่ อาม่าอยู่บ้านกับเด็กรับใช้ชาวพม่าทั้งวัน มีเวลาว่างมากมาย เมื่อเห็นงานอดิเรกของแม่ อาม่าจึงสนใจมาช่วยทำ แรก ๆ ดูท่าแม่ไม่ค่อยอยากให้อาม่ามาช่วย จะรู้สึกอย่างไรไม่รู้ ความที่แม่เป็นคนเนี้ยบ แม่จึงมักรู้สึกว่าคนอื่นทำได้ไม่ดีเท่าตัวเอง นี่อาจจะเป็นเหตุผลหลักที่แม่ไม่ค่อยอยากให้อาม่าช่วย อาม่าเก็บดอกไม้ในบ้านของแกมาอัดให้อยู่ระยะหนึ่งคือเข็มปัตตาเวีย และเข็มเล็ก ๆ ที่ปลูกอยู่ริมรั้วบ้าน แต่อาม่าคงไม่รู้สึกสนุกกับงานนี้เท่าไร กิจกรรมนี้จึงไม่ยาวนานเท่าแม่ของเรา
งานอัดดอกไม้เป็นงานที่ฉันหน่ายที่จะทำ ทั้งที่น่าจะเป็นงานที่มีความสุข แต่เพราะเป็นงานที่ต้องอาศัยเวลา อาศัยความใจเย็น ความอดทน และเป็นงานละเอียด ในขณะที่รู้สึกว่า่ตัวเองมีภาระเร่งร้อน รอทำอยู่มากมาย หากว่าทำเป็นงานอดิเรกนาน ๆ ครั้งก็พอไหว แต่ถ้ากลายเป็นงานที่ต้องทำในปริมาณมาก ทำซ้ ำ ๆ ความสุขก็จะพากันวิ่งหนี เหลือแต่ความรีบเร่งและกังวล จนกระทั่งกลายเป็นความหน่าย และความชุ่ยเข้าจนได้
เมื่อแม่มารับหน้าที่นี้แทน และทำได้ดีกว่าฉันทำเป็นร้อยเท่า งานการ์ดของฉันจึงยังคงอยู่ต่อไป
แม่ทำงานประณีตทุกขั้นตอน ตั้งแต่การเลือกเก็บดอกไม้ ตัดดอกไม้ออกจากขั้วทีละดอก ปลิดกลีบทีละกลีบ เลือกคัดใบขนาดที่เหมาะสม แยกประเภทดอก กลีบ ใบ เกสร แรก ๆ แม่ใช้กระดาษทิชชูวางรองก่อนด้วยซ้ำ เพราะกระดาษทิชชูเป็นตัวช่วยซับน้ำได้อย่างดี เมื่อเรียงดอกไม้จนเต็มแผ่นก็ใช้กระดาษทิชชูวางทับบนดอกไม้อีกชั้นหนึ่ง แต่ต่อมาแม่ก็เลิกใช้กระดาษทิชชู บอกว่าสิ้นเปลืองเกินไป หนังสือที่ใช้อัดก็คือบรรดานิตยสารข่าวการเมืองรายสัปดาห์ในบ้าน ดอกไม้ของแม่เรียงแถวกันอย่างเป็นระเบียบ ซ้อนกันหลายชั้นในแต่ละเล่ม ไม่เหมือนเวลาที่ฉันทำเอง แรก ๆ ก็ยังเป็นระเบียบเรียบร้อยดีอยู่หรอก ต่อมาเมื่อยุ่งมาก ๆ เข้า ดอกไม้จะถูกจับสาดเข้าไปเป็นกำ แล้วก็เกลี่ย ๆ ให้ทั่วแผ่น เป็นอันเสร็จพิธี แต่สำหรับแม่ จะไม่มีภาพอย่างนี้ให้เห็นเด็ดขาด แม่จะนั่งเรียงทีละกลีบ ทีละใบเป็นแถวจนเต็มแผ่น แผ่นแล้วแผ่นเล่า บางวันจนเวลาเลยล่วงเพราะเก็บดอกไม้มามากเกิน และเสียดายหากจะทิ้ง รุ่งขึ้นแม่ก็จะบ่นปวดหลังปวดเอว บางครั้งลูกบังเกิดเกล้าทั้งสองสามคนก็จะพากันดุแม่ว่าทำอะไรไม่ประมาณตน
กองดอกไม้อัดของแม่ตั้งสูงขึ้น ๆ ดูไม่สมดุลกับการเอาไปใช้ ทั้งที่บางช่วงเมื่องานเข้า ฉันต้องใช้ดอกไม้เป็นจำนวนมากนับพัน ๆ ดอก แต่กองดอกไม้อัดของแม่ก็ยังดูไม่พร่อง มีแต่จะสูงขึ้นไปด้วยซ้ำ เมื่อจะรวบรวมส่งให้ฉัน แม่ก็จะต้องนั่งเปิดหน้าที่อัดไว้ทีละหน้า และใช้มีดประจำตัวเล่มเล็ก ๆ บาง ๆ ของแม่แซะกลีบดอกไม้ออกจากกระดาษ แยกใส่ซองตามประเภทของดอกไม้ ขั้นตอนนี้กินเวลาเอาเรื่องทีเดียว
นานวันเข้า ซองที่แม่ส่งมาให้ ดอกที่อัดมาก่อนนาน ๆ เริ่มหมดสภาพ ดอกคูนและขี้เหล็กสีเหลือง หรือคอร์เดียสีส้ม เป็นประเภทที่ไปก่อนเขาเพื่อน แมลงตัวเล็ก ๆ เข้าไปกัดกินกลีบดอกจนพรุน ใช้การไม่ได้ พุดน้ำบุษย์สีเหลืองส้มที่แม่ชอบอัดเพราะมีเยอะมาก แต่ก็เป็นดอกที่ราชอบขึ้นมากที่สุดเพราะน้ำเยอะ จึงกลายเป็นเสียแรงเปล่า เข็มบางประเภท กุหลาบบางรุ่น สีสันสดใสเมื่อแรกอัด นานไปเหลือแต่ความซีดโทรม ผุกร่อน จึงจำเป็นต้องทิ้ง
กว่า่จะรู้ซึ้งว่าแรงงานของแม่มหาศาลเพียงใด ก็ตอนที่จำต้องขนดอกไม้หมดสภาพเหล่านี้ไปทิ้งด้วยความใจหาย ซึ่งต้องทำตอนที่แม่ไม่อยู่ ไม่รู้สิ แม้แม่จะเคยบอกว่า อันไหนใช้ไม่ได้ก็ทิ้งไปซะ แต่แม่จะต้องนึกไม่ถึงว่ามันจะมากมายขนาดนี้ สุสานดอกไม้ที่เกิดจากความเพียรพยายามของแม่ทำร้ายจิตใจ จนหวั่นว่าจะทำร้ายจิตใจแม่ด้วย แม่จึงไม่เคยรู้ว่าฉันทำอย่างนี้มาหลายรอบแล้ว
วันนี้..แม่ในวัย 83 ไม่อาจเดินท่อม ๆ เข้าไปในสวนได้เหมือนเมื่อก่อน กำลังวังชาของแม่ถดถอย ได้แต่เดินเล่นใกล้ ๆ รอบบ้าน แม่อัดดอกไม้ได้น้อยลงเพราะไม่มีแรงเดินไปเก็บ แม่ทำงานได้ช้าลง แต่สายตาของแม่ก็ยังมองเห็นความงามของดอกไม้ก่อนอย่างอื่นเสมอ
"นั่นดอกอะไร สีม่วง ๆ " แม่ชี้มือไปทางป่ารกด้านตะวันออกของบ้าน ดอกไม้สีม่วงดอกหนึ่งโผล่หน้าออกมาจากพุ่มหนาทึบ ใจกลางดอกเป็นสีเหลืองเข้ม
"ช้องนาง" ฉันบอก แม่พยักหน้ารับรู้ ถ้าเป็นเมื่อก่อนแม่ก็คงจะเดินออกไปเด็ดมาอัดเลยโดยไม่ต้องถาม
วันนี้...กองดอกไม้ของฉันเริ่มหยุดนิ่งและต่ำเตี้ยลง เพราะไม่มีใครอัดเพิ่ม
ดอกไม้ในสวนคงชะเง้อคอรอใครบางคน....
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น